องค์ประกอบ

ประเด็นพิจารณา

องค์กร

• เครือข่าย/ความเป็นมา/ความเป็นองค์กร
• ข้อมูลเครือข่าย/กลุ่ม/สมาชิก
• ข้อมูลกิจกรรมการพัฒนา/แผนยุทธศาสตร์
• ข้อมูลฐานะการเงิน/ทุนภายใน
• ระบบการบริหารจัดการ/การจัดความสัมพันธ์ภายใน
• ผลการใช้สินเชื่อเดิม

กระบวนการพัฒนาโครงการตามแนวทางสินเชื่อเพื่อการพัฒนา

• ข้อมูลพื้นฐานชุมชน ทุนในชุมชน ข้อมูลเชิงลึกรายครัวเรือน(โดยการมีการดำเนินการร่วมกันของสมาชิกระดับกลุ่มย่อย)
• เวทีวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการสำรวจ ค้นหาสาเหตุของปัญหา โดยการมีส่วนร่วมของสมาชิกและภาคีการพัฒนาใน
• มีการกำหนดยุทธศาสตร์และแผนการแก้ไขปัญหา/พัฒนาของชุมชนโดยพิจารณาแนวทางการแก้ไขจากทุนภายในชุมชนที่มีอยู่ก่อน
• มีการกำหนดแผนการใช้สินเชื่อ เพื่อสนับสนุนยุทธศาสตร์หรือแผนการแก้ปัญหา/พัฒนา และกำหนดกิจกรรม แผนดำเนินการงบประมาณสนับสนุน
• มีการกำหนดข้อตกลงร่วมภายในชุมชน เรื่องการบริหารจัดการสินเชื่อและทุนภายใน รวมถึงการกำหนดข้อตกลงร่วมเรื่องบทบาท ความรับผิดชอบ

โครงการ/กิจกรรมที่เสนอ

• ทิศทาง/ความสัมพันธ์กับการพัฒนา – ทุนภายใน
• วงเงินที่เสนอ/งบแต่ละกิจกรรม/ทำอะไร
• ประสบการณ์เดิมของเครือข่าย/ชุมชน
• การสนับสนุนจากภาคีและภาครัฐ
• ความเป็นไปได้ของโครงการฯ

    * ข้อมูลกิจกรรมเดิม
* แผนธุรกิจ (แผนการผลิต แผนการเงิน แผนการชำระคืน
แผนการตลาด การจัดการ การป้องกันความเสี่ยง)

การบริหารจัดการภายใน

• การจัดโครงสร้างและกำหนดบทบาทการจัดการโครงการ
• เกณฑ์/วิธีการการคัดเลือกผู้รับประโยชน์
• แผนการบริหารจัดการเงินทุนและสินเชื่อ
• การชำระคืนทุน/การคิดดอกเบี้ย
• การจัดสรรผลประโยชน์/ผลกำไร
• แผนการพัฒนา/กำกับติดตาม/ตรวจสอบ
• การค้ำประกัน/ร่วมรับผิดชอบโครงการ

ผลที่คาดว่าจะได้รับ (ทางตรงและทางอ้อม)

• สมาชิก
• องค์กร/เครือข่าย
• ชุมชน/ท้องถิ่น/สังคม

องค์ประกอบการพิจารณา

สาระสำคัญในการพิจารณา/เงื่อนไข/หลักเกณฑ์

ข้อมูล / เอกสารสนับสนุน

องค์กรผู้ใช้สินเชื่อ

• เป็นองค์กรระดับเครือข่าย (ยกเว้น กรณีสินเชื่อหมุนเวียนและสินเชื่อฯ ที่อยู่อาศัย อนุโลมให้กลุ่มสามารถใช้สินเชื่อได้)
• การจัดความสัมพันธ์/เชื่อมโยงภายในองค์กรมีความชัดเจนมีกิจกรรมการออมทรัพย์ หรือร่วมทุนของสมาชิก ไม่น้อยกว่า 6 เดือน  มีกิจกรรมการพัฒนาและบริหารจัดการร่วมกัน ไม่น้อยกว่า 6 เดือน
• มีหลักเกณฑ์ ข้อตกลงร่วมในการดำเนินการ รวมถึงมีการจัดโครงสร้างการบริหารจัดการ การกำหนดบทบาทหน้าที่และกำหนดบุคคลผู้รับผิดชอบชัดเจน
• มีการบริหารจัดการที่เปิดเผย โปร่งใส ตรวจสอบได้
• มีฐานะทางการเงินที่ไม่เป็นอุปสรรคต่อการใช้สินเชื่อ
• ผลการใช้สินเชื่อเดิม ผลการชำระหนี้คืนกับ พอช. รวมถึงความตั้งใจในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น การปรับตัว/การปรับปรุงโครงสร้างหนี้เพื่อแก้ปัญหา

• ข้อมูลสมาชิกรายกลุ่ม/รายคน
• รายงานฐานะการเงิน / งบดุล
• ประวัติขององค์กร
• ข้อบังคับ / ระเบียบ / ข้อตกลงร่วม /
• รายงานการประชุม
• งบดุล/งบการเงินที่แสดงภาระหนี้สินของเครือข่าย

กระบวนการพัฒนาโครงการ

• กระบวนการสำรวจข้อมูลชุมชน
• กระบวนการวิเคราะห์ข้อมูล การวิเคราะห์ปัญหา
• กำหนดยุทธศาสตร์ / แผนการแก้ไขปัญหา
• กำหนดแผนการใช้สินเชื่อ
• กำหนดข้อตกลงร่วมในการบริหารจัดการสินเชื่อ

• สรุปข้อมูลที่ได้รับจากการดำเนินการ
• สรุปข้อมูลที่ได้จากการวิเคราะห์
• แผนชุมชน
• ยุทธศาสตร์ของชุมชน/เครือข่าย
• โครงการสินเชื่อเพื่อการพัฒนา

โครงการสินเชื่อ

• ทิศทาง / วัตถุประสงค์ / ประโยชน์ที่ได้รับ
• ความเป็นไปได้ในเชิงธุรกิจ /การดำเนินการ/การตลาด/ การเงิน /ผลตอบแทน
• การป้องกันความเสี่ยง
• การติดตามประเมินผล

• แผนชุมชน/ยุทธศาสตร์ของชุมชน
• โครงการสินเชื่อเพื่อการพัฒนา
• แผนการผลิตผลการดำเนินการเดิมที่ผ่านมา
• ข้อมูลการสนับสนุนของหน่วยงานต่าง ๆ ที่มีในชุมชน
• แผนการดำเนินการโครงการ
• แผนการตลาด
• ข้อมูลสภาวะแวดล้อมของธุรกิจ คู่แข่งขันในระบบเอกชน
• ประมาณการรายได้-ค่าใช้จ่ายงบกำไรขาดทุน กระแสเงินสดโครงการ (CASH - FLOW)
• งบประมาณการลงทุนของเครือข่าย งบประมาณรวมของโครงการ
• ประมาณการจุดคุ้มทุนของโครงการ

ระบบการบริหารจัดการสินเชื่อ / การเงินภายใน

• การวางระบบการบริหารจัดการสินเชื่อหลักเกณฑ์ต่าง ๆ ภายในองค์กรที่จะทำให้สินเชื่อเป็นไปตามวัตถุประสงค์ โดยมีความโปร่งใส มีส่วนร่วมและรับรู้จากสมาชิก
• ประสบการณ์ในการดำเนินการที่ผ่านมา ความน่าเชื่อถือของคณะกรรมการ
• แผนการชำระคืนและการบริหารเงินทุนภายใน
• หลักเกณฑ์/ระบบการรายงาน การติดตามตรวจสอบ การสรุปบทเรียน โดยการมีส่วนร่วมของขบวนการชุมชน

• โครงการสินเชื่อเพื่อการพัฒนา
• แผนการชำระคืน
• แผนการชำระคืน และแผนการบริหารเงินทุน

ข้อคิดเห็น / เสนอแนะจากขบวนฯ /กลไก

• องค์ประกอบของกลไกที่ร่วมพัฒนาโครงการครอบคลุมประเด็นที่ต้องพิจารณาหรือไม่ อย่างไร
• การมีส่วนร่วมของกลไกมีอะไรบ้าง ผลที่เกิดขึ้นกับเครือข่ายเป็นอย่างไร
• ข้อเสนอแนะจากกลไกคืออะไร มีการพัฒนาปรับปรุงหรือขยายผลอย่างไร

องค์ประการการพิจารณา

สาระสำคัญในการพิจารณา/เงื่อนไข/หลักเกณฑ์

ข้อมูล / เอกสารสนับสนุน

ทิศทาง / ความสอดคล้องกับโครงการบ้านมั่นคง

• ความสอดคล้องกับเป้าหมายโครงการบ้านมั่นคง (CITY WITHOUT SLUMS) และความสอดคล้องกับแผนและทิศทาง การแก้ปัญหาของเมือง

• ควรมีข้อมูลชุมชนทั้งเมืองและ ROADMAP การแก้ปัญหาที่แสดงให้เห็นว่าโครงการที่เสนออยู่ส่วนไหนใน ROADMAP
• กรณีรื้อย้ายไปตั้งชุมชนใหม่แต่ไม่หมดทั้งชุมชนควรมีแผนหรือแนวการแก้ปัญหาในที่เดิมด้วย

ความพร้อมขององค์กรในการใช้สินเชื่อ

• ระบบการจัดการภายใน ผู้นำ กลุ่มย่อย การมีส่วนร่วมของสมาชิก การจัดความสัมพันธ์ภายใน (เป็นเจ้าของโครงการ / แกนในการพัฒนาได้  สอดคล้องกับแนวการพัฒนาใหญ่  - Demand Drivens)

• สมาชิกผู้รับประโยชน์

• การออมทรัพย์

• การจัดการสินเชื่อ / การเงินภายใน

• กติกา / ข้อตกลงการสร้างชุมชน

• กิจกรรมการพัฒนาภายใน

• ผลการดำเนินงานที่ผ่านมา / อุปสรรคและการแก้ปัญหา / มาตรการระยะต่อไป

• การสนับสนุน / มีส่วนร่วมจากภาคี / ท้องถิ่น

• มีโครงสร้างที่รองรับการจัดการได้ครบทุกประเด็น
• มีศักยภาพที่ทำงานได้จริง / มีกระบวนการทำงานจริงตามโครงสร้าง
• บทบาทของกลุ่มย่อยและสมาชิกในการจัดการที่สามารถถ่วงดุลการจัดการกับคณะกรรมการได้ (สังคม VS กฎหมาย)

• ผ่านกระบวนการคัดกรองในพื้นที่ ไม่ขัดแย้งกับเกณฑ์กลางของโครงการบ้านมั่นคง
• มีกระบวนการจัดทำข้อมูลครัวเรือนเพื่อเป็นฐานการดำเนินโครงการ 
• ออมครบตามเกณฑ์  มีแผนการออมสมทบที่สัมพันธ์กับแผนโครงการ (กรณียังมีเงินออมไม่ครบ) และแผนการออมเป็นไปตามความสามารถจริง ไม่ใช่การระดมเงินจากแหล่งเงินภายนอก  มีประเภทการออมและระบบการออมที่เหมาะสม
• ระบบการบริหารจัดการเงินออมที่ผ่านมาและแผนการออมในอนาคต
• การบวกส่วนต่างดอกเบี้ยที่เหมาะสม
• การจัดการส่วนต่างที่เหมาะสมและไม่ขัดแย้งกับกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
• มีการจัดทำบัญชีภายในชุมชนได้ถูกต้อง ทันเวลา
• มีการจัดทำเอกสารทางกฎหมายภายในชุมชนได้ถูกต้อง เป็นเครื่องมือ

  ในการบริหารจัดการทางการเงินได้ และใช้บังคับได้ตามกฎหมาย

• มีกติกาการอยู่ร่วมกันครบทุกมิติ

  (สังคม /เศรษฐกิจ / แนวคิด - จารีต - ประเพณี / สิ่งแวดล้อม)

• มีกระบวนการได้มาของกติกาที่พอเชื่อได้ว่าทุกคนจะเคารพกติกา
• มีบทให้คุณ / ให้โทษตามสมควร
• มีการพัฒนาที่เชื่อมโยงกับกิจกรรมหลักและส่งผลต่อการสร้างความ เข้มแข็งของชุมชนในทุกมิติ (สวัสดิการ การออมเพื่อสร้างกองทุนชุมชน การจัดการขยะ กลุ่มอาชีพ ฯลฯ)
• กรณีใช้สินเชื่อเพิ่มควรเสนอข้อมูลผลการดำเนินงานทั้งในเชิงกายภาพ  การเงินและสินเชื่อในโครงการ การจัดการภายใน ปัญหาที่เกิดขึ้น  การแก้ไขที่ผ่านมาและมาตรการที่จะป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นในภายหน้า
• กรณีใช้สินเชื่อครั้งแรก อาจมีประวัติความเป็นมาที่แสดงให้เห็นชุดประสบการณ์และการเรียนรู้ของชุมชน
• งบประมาณ
• ประเด็นการสนับสนุน เพื่อเติมเต็มส่วนที่เป็นจุดอ่อนของชุมชน

ความเหมาะสมของโครงการ

• ความเหมาะสมของที่ตั้งโครงการ
• การจัดผังแบ่งแปลง
• การกำหนดแบบบ้าน
• แผนการก่อสร้าง การจัดเฟสระบบการก่อสร้าง / การจัดการ

• ราคาที่ดินปรียบเทียบกับราคาประเมินงบประมาณการปรับปรุงเปรียบเทียบกับงบสาธารณูปโภคที่ได้รับอนุมัติ  ความสะดวกในการเข้าออก / ก่อสร้าง  ระยะห่างจากชุมชนเดิม  เนื้อที่ดินเปรียบเทียบกับจำนวนผู้รับประโยชน์  ข้อจำกัดอื่นๆ (ถ้ามี) อาทิ มีแนวเวนคืน ที่ลุ่ม มีน้ำท่วมตามฤดูกาล ฯลฯ  คู่สัญญา   (โดยสหกรณ์ / กลุ่ม / รายคน)  ระยะเวลา  ค่าเช่า/ค่าใช้จ่าย  เงื่อนไขการเช่าอื่นๆ

ความสามารถในการชำระคืนของโครงการ

• ผลตอบแทนโครงการ

• จำนวนสมาชิกที่มีความสามารถชำระคืนไม่พอ  เปรียบเทียบกับสัดส่วนสูงสุดที่องค์กรรับภาระได้
• มีการปรับโครงการเพื่อรองรับผู้มีความสามารถชำระคืนน้อยกว่าเกณฑ์
• มีแผนสนับสนุน / ช่วยเหลือสมาชิกที่คาดว่าจะมีปัญหา
• มีแผนป้องกันความเสี่ยงกรณีสมาชิกเกิดปัญหา

เงื่อนไขโครงการสินเชื่อที่เสนอ

• วงเงิน / เงื่อนไขการชำระคืน /  หลักประกัน

• วงเงินสินเชื่อต่อรายพิจารณาจาความสามารถในการชำระคืน (ดูจากการทดลองออม)  และสัมพันธ์กับขนาดที่ดิน / แบบบ้าน
• มีเงื่อนไขการปลอดเงินต้นตามระยะเวลาก่อสร้างที่ชุมชนขาดรายได้ หรือองค์กรต้องรับภาระแปลงว่าง
• มีสมาชิกร่วมค้ำประกันทั้งโครงการ สร้างการรับผิดชอบร่วมต่อโครงการ
• เป็นไปตามเกณฑ์กลางหรือไม่เป็นไปตามเกณฑ์กลางแต่มีเหตุผลความจำเป็นสนับสนุนที่ยอมรับได้