อาหารหนึ่งในปัจจัยสี่ นับเป็นเรื่องสำคัญในการดำรงชีพของสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย มนุษย์เที่ยวเสาะแสวงอาหารเพื่อสนองตอบความต้องการมิใช่เพียงแค่ ประทังชีวิต แต่กลายเป็นการสนองตัณหาความอยาก กระทั่งกลายเป็นผู้ทำลายธรรมชาติในที่สุด
สังคมปัจจุบัน วิถีชีวิตทั้งคนเมืองและชนบทต้องเร่งรีบแข่งขันกับเวลา อันเนื่องจากวิถีที่แปรเปลี่ยนไปจากผลิตเพื่อบริโภค เป็นผลิตเพื่อการค้า เงินตราคือสิ่งที่มนุษย์เร่งแสวงหา มากกว่าจะรักษาคุณค่าของการใช้ชีวิต นั่นเป็นที่มาของวัฒนธรรมแกงแกะ อาหารเร่งด่วนของคนไม่มีเวลา
หากเรามองย้อนกลับไปเมื่อครั้งอดีต คนไทยประกอบอาหารเองโดยใช้เครื่องปรุงที่มีอยู่ในอาณาบริเวณบ้าน ทั้งผักหญ้าแลเนื้อสัตว์ จะต้มยำทำแกงสารพัดชนิด ที่ถูกถ่ายทอดขั้นตอนการปรุงรสชาดกันมารุ่นต่อรุ่น ทว่า...สังคมทุกวันนี้ เปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง
ถนอม แผงโกฏิ หนุ่มอุบลฯที่เดินทางมาขายแรงงานในเมืองหลวง กล่าวด้วยสำเนียงภาคกลางปนอีสานถึงวิถีการกินของเขาว่า “ง่ายๆ ครับ ข้าวเหนียวถุงหนึ่งกับแจ่ว มีเนื้อแดดเดียวหรือปลาทอดสักตัว แค่นี้ก็อิ่มท้อง สบายแล้วครับ” ต่อคำถามที่ว่า ร่างกายที่ต้องการอาหารเพื่อบำรุง จะทำอย่างไร? “เครื่องดื่ม บำรุงกำลัง ขวดละ ๑๐ บาท วันละขวดก็ใช้ได้แล้วครับ ไม่ยาก” เมื่อถามว่าเพราะอะไรถึงกินแต่อาหารแบบนี้ “ง่ายดีครับ ไม่ต้องทำเอง อีกอย่างต้องเก็บเงินไว้ส่งค่าผ่อนบ้าน ค่าผ่อนรถ ค่าน้ำ ค่าไฟ เงินเดือนผมก็แค่นี้ ก็ต้องทน”
ป้าอร วัย ๖๐ เศษ แม่ค้าข้าวแกงหน้าหมู่บ้านใหญ่แห่งหนึ่ง พูดถึงลูกค้าที่ซื้อแกงแกะ “เขาก็สะดวกนะไม่ต้องทำเอง กับข้าวบางอย่างถ้าซื้อทำเองต้องใช้เวลา บางทีเสียสตางค์มากกว่าซื้อกิน อย่างแกงเขียวหวานไก่เนี่ย ต้องตำพริกแกงเอง คั้นกะทิ หั่นพริกหั่นไก่ สารพัดอย่าง มาซื้อที่ร้าน ๓๐ บาท ได้กิน อร่อยด้วย” ต่อคำถามที่ว่า แล้วทำไมป้าอร ทำแกงถุงขาย “ก็พวกคนงาน ชาวบ้านในหมู่บ้านเขาไม่มีเวลาทำ เราเองก็มีสีมืออยู่บ้าง ก็เลยทำขาย มันก็ได้กำไรอยู่นะ พออยู่ได้ หักค่าเช่าที่แล้วเหลือพอจ่ายลูกน้อง กับให้หลานไปโรงเรียน” แล้วจะขายไปถึงเมื่อไหร่ ทั้งที่ ป้าอรก็อายุมากแล้ว คำถามที่เราไม่อยากถาม “ ก็สู้จนหมดแรง น่ะ ไม่รู้จะทำอะไรกิน ลูกมันก็ทำงานโรงงาน เงินเดือนส่งค่าบ้า ค่ารถ ก็หมดแล้ว มันก็อาศัยได้กินแกงถุงเรานี่แหละ”
ยังมีอาหารสำเร็จรูปอีกหลากหลายชนิดนอกเหนือจากแกงแกะ หรือข้าวแกงข้างทาง ผู้คนรุ่นใหม่ยินยอมพร้อมตัวถวายตนยอมเป็นทาส อีกทั้งยังเผยแพร่วัฒนธรรมกินด่วนเหล่านี้สู่ผู้คนทุกเพศทุกวัย
“วัฒนธรรมแกงแกะ” อาหารจานด่วน ที่หาซื้อได้ข้างทางทั้งในเมืองแลชนบท อาหารสารพัดนึกชนิดที่เวลาจะกินเพียงแกะออกจากถุงพลาสติก เทใส่จาน ก็สามารถประทังชีวิตได้ มีขายเกลื่อนเกือบอยู่ทุกซอกซอย หนำซ้ำเมืองใหญ่ ยังมีประเภทแกงเวฟ ข้าวเวฟ แค่เดินไปหยิบจากตู้เย็นในร้านแล้วส่งให้พนักงานรอไม่กี่นาทีก็มีข้าวพร้อมแกง กินได้ในทันที แน่ล่ะ อาหารประเภทนี้มีไว้สนองตอบต่อคนที่เร่งรีบ ไม่มีเวลา ไม่มีครัว แต่ถ้าคุณเลือกได้ คุณจะทำเช่นไร คุณภาพของอาหารที่ผลิตเพื่อการค้า กับถ้าประกอบเองเพื่อบริโภค ความแตกต่างทั้งรสชาดและคุณภาพ คงไม่สามารถเปรียบเทียบได้ และเมื่อวันหนึ่งคุณก้าวเข้าสู่วัยที่สูงขึ้น ร่างกายก็คงต้องการสิ่งที่ขาดหายเข้าไปทดแทน การเลือกบริโภคอาหารให้เหมาะสมกับวัย เป็นเรื่องสำคัญ ทว่า... ข้อจำกัดต่างๆของผู้คนที่แตกต่างกันทั้งวิถีและฐานะ อาจบันทอนความสามารถของการดูแลคุณภาพชีวิตให้ดีดั่งตั้งใจ
อีกทั้งการพัฒนาพื้นที่เพื่อรองรับประชาคมอาเซียน ทั้งเส้นทางคมนาคม นิคมอุตสาหกรรมตลอดจนการประกาศเขตเศรษฐกิจพิเศษ ส่งผลให้พื้นที่การเกษตรลดลง การจัดผังเมืองเพื่อรองรับแหล่งผลิตอาหารนับเป็นเรื่องที่สำคัญไม่น้อย
เมืองที่พัฒนาเพื่อให้รองรับกับยุคสมัยโดยมิได้วางแผนไว้ล่วงหน้า อนาคต คนหนุ่มสาวที่ก้าวขึ้นเป็นผู้ใหญ่และเข้าสู่วัยผู้สูงอายุ จะทำอย่างไร? เมื่อ เมืองถูกพัฒนาให้ทันสมัยอยู่เสมอ เหมือนดั่งคนหนุ่มสาวที่ไม่ยอมแก่ แต่คนสูงอายุเพิ่มขึ้นทุกวัน อาหารที่เหมาะสมกับวัยคน และอาหารของเมืองอันหมายถึงความพร้อมในการพัฒนาทั้งทางกายภาพและคุณภาพชีวิตของพลเมือง ซึ่งต้องเหมาะสม สิ่งเหล่านี้ได้มีการตระเตรียมล่วงหน้าไว้แล้วหรือ หากถ้ายัง เราจะต้องเตรียมตัวกันอย่างไร ใครที่ต้องรับผิดชอบ หากผู้สูงอายุจะต้องกินอาหารจานด่วน และติดอยู่ใน”วัฒนธรรมแกงแกะ” ไปตลอดชีวิต
.............................................................................................................................................
แจ่ว หมายถึง (น้ำปลาผสมด้วยพริกป่น อาจใส่เนื้อปลาเล็กน้อยหรือใส่น้ำปลาร้า บีบมะนาวนิดหน่อย เป็นอาหารทางภาคอีสาน ชนิดหนึ่ง)
น.ต.ธิติพันธุ์ : รายงาน
